Jeśli mowa o najpopularniejszych roślinach w Polsce, z pewnością na szczycie znalazłaby się właśnie ona. Jarzębina należy do rodziny Rosaceae, i choć wszyscy wiemy, jak wyglądają jej owoce, gatunków jarzębiny jest około 250. W Polsce występuje ich pięć, a szczególnie rozpowszechnionym jest jarząb pospolity. Pomimo popularności jarzębiny wciąż krąży wokół niej wiele mitów. Wbrew obiegowej opinii, owoce jarzębiny nie nadaj się tylko i wyłącznie do zrobienia czerwonych korali. Mają w sobie znacznie większy potencjał.
Jeśli mowa o najpopularniejszych roślinach w Polsce, z pewnością na szczycie znalazłaby się właśnie ona. Jarzębina należy do rodziny Rosaceae, i choć wszyscy wiemy, jak wyglądają jej owoce, gatunków jarzębiny jest około 250. W Polsce występuje ich pięć, a szczególnie rozpowszechnionym jest jarząb pospolity. Pomimo popularności jarzębiny wciąż krąży wokół niej wiele mitów. Wbrew obiegowej opinii, owoce jarzębiny nie nadaj się tylko i wyłącznie do zrobienia czerwonych korali. Mają w sobie znacznie większy potencjał.
Czerwona jarzębina – co o niej wiemy?
Rodzina Rosaceae, czyli Różowatych, to rodzina, do której należy jarząb i niemal 250 jego odmian. Pomimo tak licznej grupy gatunkowej, w Polsce znajdziemy głównie 5 rodzajów, do których należą:
- jarząb pospolity (Sorbus aucuparia L.)
- jarząb brekinia (Sorbus torminalis)
- jarząb nieszypułkowy (Sorbus chamaemespilus)
- jarząb mąkinia (Sorbus aria)
- jarząb szwedzki (Sorbus intermedia).
Jarząb pospolity, a także jarząb pospolity fastigiata lub czerwona jarzębina, to niewielkie drzewo (mierzy najwyżej 7 metrów wysokości), które szczególnie licznie zasiedla tereny europejskie. Spotkamy go również w Azji mniejszej czy na Kaukazie. Ulubiony miejscem do wzrostu dla jarzębiny są tereny słoneczne, ale zadowoli się także półcieniem. Jarząb pospolity nie ma dużych wymagań glebowych, a dzięki dużej tolerancji na warunki środowiskowe, możemy spotkać go w wielu miejscach; od parków po tereny leśne. Bardzo często wykorzystuje się go jako drzewo ozdobne. Jarzębina w ogrodzie czy na podwórku dodaje jesiennego uroku.
Jarzębina – wartości odżywcze
Poza niewątpliwym walorem wizualnym jarząb pospolity i jego owoce, to także szereg prozdrowotnych substancji. W tych niewielkich, kulistych owocach znajdziemy sporą ilość witaminy C, bo ok. 40 mg w 100 g, co oznacza, że wygrywa z owocami cytrusowymi.
Kolejnym składnikiem jest beta-karoten, którego mieści nieco mniej, bo 2,5 mg w 100 g. Dalej należy wymienić również witaminę E, witaminy z grupy B oraz witaminę K. Makroelementy, jakie znajdziemy w owocach jarzębiny to potas, magnez i wapń. Wśród mikroelementów jest obecny cynk, żelazo oraz miedź. Jarzębina zawiera także błonnik pokarmowy, flawonoidy, pektyny czy cukry.
Czy jarzębina jest jadalna?
Utarło się, że jarzębina jest trująca i może służyć jedynie jako drzewo ozdobne. To jednak nie do końca jest zgodne z prawdą. Owoce czerwonej jarzębiny zawierają kwas parasorbowy, który faktycznie odpowiada za jej toksyczne właściwości. Surowe owoce mogą powodować biegunkę czy wymioty, dlatego nie nadaje się do spożycia, ale to zmienia się pod wpływem obróbki termicznej. Gotowanie lub mrożenie owoców czerwonej jarzębiny sprawia, że kwas parasorbowy traci swoje trujące właściwości, stając się kwasem sorbowym, który nie jest dla nas szkodliwy.
Właściwości lecznicze jarzębiny
Owoce jarzębu pospolitego mają wiele prozdrowotnych właściwości. Z tego względu chętnie wykorzystywane są w medycynie naturalnej. Ich dobroczynne działanie znane było jeszcze wieki temu, lecz z czasem wyparły je popularne mity na temat trujących właściwości jarzębiny. Badania jednak potwierdzają, że jarzębina ma w sobie niezwykły potencjał. Jakie jest jej zastosowanie i na co pomaga?
- Wspiera układ pokarmowy. A to dzięki zawartości błonnika pokarmowego, który poprawia perystaltykę jelit. Będzie zatem pomocny przy problemach z zaparciami. Działa też ochronnie na błonę śluzową układu pokarmowego, a to za sprawą garbników. Mają one właściwości przeciwzapalne; hamują rozwój bakterii oraz łagodzą podrażnienia.
- Wzmacnia odporność. Duża ilość witaminy C w owocach jarzębiny odpowiada za poprawę odporności. Kwas askorbinowy pobudza do działania interferon, który z powodzeniem zwalcza patogeny i drobnoustroje. Witamina C pobudza do działania czerwone krwinki, a więc tworzy barierę ochronną przed wirusami i bakteriami.
- Działa moczopędnie. Osoby, które borykają się z nawracającymi stanami zapalnymi dróg moczowych lub kamicą nerkową, mogą sięgać po preparaty ziołowe z jarzębiną. Oprócz tego, że jej owoce mają lekkie działanie moczopędne, wykazują też funkcje przeciwzapalne.
- Zwalcza stres oksydacyjny. Przeciwutleniacze mają za zadanie zwalczać produkty uboczne przemian metabolicznych, czyli wolne rodniki. W jarzębinie znajdziemy m.in. kwercetynę, rutynę i kwas chlorogenowy. Ich działanie zapobiega procesom starzenia się organizmu, a nawet niweluje ryzyko rozwoju nowotworów.
Dlaczego warto sadzić jarzębinę?
Jarząb pospolity zawsze dobrze komponuje się w przydomowym ogrodzie lub sadzie. Warto mieć go w swoim otoczeniu nie tylko przez wgląd na piękny, czerwony kwiatostan i cenne właściwości lecznicze. Sadzonki jarzębiny łatwo się przyswajają ze względu dużą dozę tolerancji na warunki glebowe. Również tempo ich wzrostu jest szybkie, a więc nie musimy długo czekać, aż pojawi się piękne i okazałe drzewo. Jarząb ma liczne odmiany, a najpopularniejsze z łatwością znajdziemy nawet w internetowym sklepie ogrodniczym Podkarpackie Sady.
Drzewo jarzębiny nie wymaga od nas wiele więcej niż doglądanie go i podlewanie. Choć nawet jeśli o tym zdarzy nam się zapomnieć, z pewnością sobie poradzi. Jarząb zasadzony w okolicy wiosny, w pełni rozkwitnie już na jesień i może służyć nie tylko jako element ozdobny, ale i jako część pożywienia dla ptaków.
